Cỏ Dại - Tô Hoài

Hồi ký tuổi thơ giản dị mà thấm thía, về một thời "lớn lên giữa bờ rào cúc tần và đám mưa bụi trắng trời”...

Cu Bưởi – đứa trẻ lớn lên bên bờ rào cúc tần

Bạn sẽ gặp Cu Bưởi, một thằng nhỏ không ai nhớ ngày sinh, không được ai dạy phải ngồi cho ngay, ăn cho ngoan. Nó không phải nhân vật đặc biệt gì – chỉ là một đứa trẻ “vô chủ” giữa nhà bà ngoại nghèo ở Nghĩa Đô. Nhưng nó lại là ống kính tuyệt vời nhất để nhìn vào cả một thời đất nước cũ – khi cái nghèo không phải là khổ, mà là điều hiển nhiên, như nắng trưa và tiếng rao của bà bán chè tàu.

“Lúc nào tôi cũng thấy bà tôi cặm cụi. Tay bà khô xạm, hằn mùi nắng, mùi bếp rơm, mùi tóc rụng vì mưa dầm và cháo cám...”

Cái nghèo không rên rỉ, mà nhẹ tênh như khói bếp

Tô Hoài không bắt bạn thương hại Cu Bưởi. Không gào lên: “Tội nghiệp quá!”. Mà chỉ kể – bằng giọng kể nhẹ như cánh chuồn non – rằng nó ngủ ở góc sân, ăn cơm thừa, chơi một mình. Rằng người lớn thì luôn bận rộn hoặc cáu gắt, còn trẻ con thì cứ thế lớn lên, trong sự lạc lõng mà không biết gọi tên.

“Tôi thấy mình cũng như con chó nhỏ hay con gà lạc mẹ, chạy quẩn trong sân. Ai gọi thì dạ. Ai đánh thì né.”

Một Hà Nội nghèo mà đẹp lạ thường

Cái đẹp trong Cỏ dại không nằm ở hoa lệ – mà nằm ở từng vũng nước đọng sau cơn mưa, ở cây xà cừ rụng lá, ở mái nhà nghiêng nghiêng mùi đất ẩm. Những thứ tưởng như rác rưởi, tầm thường – qua mắt Cu Bưởi lại thành cả một thế giới kỳ lạ:

Hột xà cừ thành đồng xu chơi bán hàng
Gạch vỡ xếp thành bếp lò
Cọng cỏ dại thành tóc công chúa trong trò giả vờ

Bạn đọc mà thấy tim mình dịu lại. Như thể chính bạn cũng từng là đứa nhỏ ngồi bó gối ở góc sân, nghe tiếng mưa rơi, nghĩ vu vơ về một người mẹ đâu đó ngoài phố.

Người lớn – những chiếc bóng vừa thương vừa buồn

Người lớn trong Cỏ dại không dữ, không ác, nhưng luôn như thể... bận điều gì đó quan trọng hơn con nít. Họ còng lưng vì miếng ăn, vì lời ong tiếng ve, vì những giấc mộng đổi đời ngoài chợ lớn.
Bà ngoại, dì Mười, chị Thắm – tất cả hiện lên bằng đôi mắt kính trọng và... một chút buồn. Bởi đứa trẻ nhìn người lớn không bằng lý trí, mà bằng trực giác – thứ cảm xúc không nói thành lời.

Tô Hoài viết không cầu kỳ, mà thấm

Ông không răn dạy. Không tạo bi kịch. Ông chỉ kể lại, như cách người già kể chuyện đêm giao thừa – chậm rãi, thở ra mùi trà, ánh mắt nhìn xa xăm.
Câu văn có thể đơn sơ, nhưng từng chữ đều thấm mồ hôi và bụi đất, như áo quần giặt phơi ngoài hàng rào kẽm gai:

“Tôi chạy một mạch ra ngoài, nghe tiếng dép tôi lẹt xẹt, mùi bùn non tanh tưởi. Gió lùa qua áo rách nghe lạnh cồn cào. Nhưng tôi không muốn quay về.”

Cỏ dại – không cần tô vẽ, vẫn chạm tới trái tim

Cái hay của Cỏ dại là không kể gì to tát, nhưng đọc xong bạn thấy nghẹn – như mình vừa đi lạc về một miền ký ức ai đó quên mất.
Tô Hoài viết về tuổi thơ nghèo không để thương hại, mà để nhắc bạn: Dù từng thiếu thốn, ta vẫn lớn lên – nguyên vẹn, tử tế và còn nhớ được tiếng ếch kêu sau hè.

Nếu bạn từng:

Lớn lên giữa xóm nhỏ
Bị người lớn dọa “cho ra khỏi nhà”
Chơi một mình vì chẳng ai rảnh
Cầm nắm từng đồng kẹo vì cả tháng mới có tiền...

Thì Cỏ dại sẽ làm bạn rưng rưng – không phải vì buồn, mà vì thương lấy mình ngày bé.

Page updated

Google Sites

Report abuse